Những điều mẹ bầu cần biết về các biến chứng khi sinh non

Một thai kỳ điển hình kéo dài khoảng 40 tuần, nhưng một số em bé sẽ chào đời sớm hơn. Sinh non là ca sinh diễn ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ.

Trong khi một số trẻ sinh non có các biến chứng y tế nghiêm trọng hoặc các vấn đề sức khỏe lâu dài, nhiều trẻ vẫn tiếp tục sống một cuộc sống khỏe mạnh bình thường. Với y học hiện đại và công nghệ mới, trẻ sơ sinh vẫn có khả năng sống sót và phát triển khoẻ mạnh khi được sinh ra sớm hơn trong thai kỳ. 

Mặc dù đã có nhiều phương pháp cải thiện đối với trẻ sinh non, nhưng các triệu chứng vẫn có thể xảy ra. Sau đây là những điều mẹ bầu cần biết về các biến chứng khi sinh non.

Vàng da ở trẻ sinh non

Loại vàng da phổ biến nhất ở trẻ sinh non là vàng da sinh lý. Trong tình trạng này, gan không thể loại bỏ bilirubin trong cơ thể. Chất này được tạo ra trong quá trình phân hủy bình thường của các tế bào hồng cầu. Kết quả là, bilirubin tích tụ trong máu của em bé và lan truyền vào các mô. Vì bilirubin có màu hơi vàng nên da của em bé có màu tương tự như vậy.

Vàng da thường không phải là một vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu mức bilirubin quá cao, nó có thể gây ra ngộ độc bilirubin. Chất này sau đó có thể tích tụ trong não và gây tổn thương não.

Điều trị: Phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh vàng da là quang trị liệu. Phương pháp này sẽ đặt em bé dưới ánh đèn sáng. Đèn giúp phá vỡ bilirubin thành một chất mà cơ thể có thể đào thải dễ dàng hơn. Thông thường, liệu pháp quang trị liệu là cần thiết trong thời gian dưới một tuần. Sau đó, gan đủ trưởng thành để tự đào thải bilirubin.

Vấn đề về thận

Thận của em bé thường phát triển nhanh chóng sau khi sinh, nhưng các vấn đề trong việc cân bằng chất lỏng, muối và chất thải của cơ thể có thể xảy ra trong bốn đến năm ngày đầu đời. Điều này đặc biệt đúng ở trẻ sơ sinh dưới 28 tuần tuổi phát triển. Trong thời gian này, thận của trẻ có thể gặp khó khăn:

• lọc chất thải từ máu
• loại bỏ chất thải mà không bài tiết chất lỏng dư thừa
• sản xuất nước tiểu

Điều trị: Các phương pháp điều trị cơ bản phổ biến nhất là hạn chế chất lỏng và hạn chế muối.

Nhiễm trùng

Trẻ sinh non có thể bị nhiễm trùng ở hầu hết mọi nơi trên cơ thể. Em bé có thể bị nhiễm trùng ở bất kỳ giai đoạn nào, từ trong tử cung, sinh ra qua đường sinh dục, cho đến sau khi sinh.

Bất kể khi nào bị nhiễm trùng, nhiễm trùng ở trẻ sinh non thường khó điều trị hơn vì hai lý do:

• Trẻ sinh non có hệ miễn dịch kém phát triển và ít kháng thể từ mẹ hơn trẻ sinh đủ tháng.
• Trẻ sinh non thường được hỗ trợ đặt đường truyền tĩnh mạch, ống thông, và ống nội khí quản và có thể được hỗ trợ từ máy thở.

Nếu em bé của bạn bị nhiễm trùng, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu sau:

• thiếu tỉnh táo
• khó dung nạp thức ăn
• màu da nhợt nhạt hoặc có đốm, hoặc da có màu hơi vàng (vàng da)
• nhịp tim chậm
• ngưng thở (giai đoạn em bé ngừng thở)

Những dấu hiệu này có thể nhẹ hoặc nặng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. 

Điều trị: Bé có thể được điều trị bằng kháng sinh, thở oxy hoặc thở máy (trợ giúp từ máy thở). Mặc dù một số bệnh nhiễm trùng có thể nghiêm trọng, nhưng hầu hết trẻ sơ sinh đều đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị, bao gồm cả thuốc kháng sinh nếu nhiễm trùng do vi khuẩn. Em bé của bạn được điều trị càng sớm, cơ hội chống lại nhiễm trùng thành công càng cao.

Các vấn đề về hô hấp

Các vấn đề về hô hấp ở trẻ sinh non là do hệ hô hấp còn non nớt. Phổi chưa trưởng thành ở trẻ sinh non thường thiếu chất hoạt động bề mặt. Chất này là một chất lỏng bao phủ bên trong phổi và giúp chúng mở ra. Nếu không có chất hoạt động bề mặt, phổi của trẻ sinh non không thể giãn nở và co bóp bình thường. Điều này làm tăng nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp .

Điều trị: Mặc dù việc thở máy trong thời gian dài có thể làm tổn thương phổi của em bé, nhưng em bé vẫn có thể cần được tiếp tục điều trị bằng oxy và hỗ trợ bằng máy thở. Các bác sĩ cũng có thể sử dụng thuốc lợi tiểu

Vấn đề về tim

Tình trạng tim phổ biến nhất ảnh hưởng đến trẻ sinh non được gọi là ống động mạch (PDA). Ống động mạch là lỗ mở giữa hai mạch máu chính của tim. Ở trẻ sinh non, ống động mạch có thể vẫn mở thay vì đóng lại ngay sau khi sinh. Nếu điều này xảy ra, nó có thể làm cho lượng máu bơm thêm qua phổi trong những ngày đầu tiên của cuộc sống. Chất lỏng có thể tích tụ trong phổi và suy tim có thể phát triển.

Điều trị: Trẻ sơ sinh có thể được điều trị bằng thuốc làm đóng ống động mạch. Nếu ống động mạch vẫn mở, có thể phải phẫu thuật để đóng ống động mạch.

Vấn đề về não

Các vấn đề về não cũng có thể xảy ra ở trẻ sinh non. Một số trẻ sinh non bị xuất huyết não thất, tức là chảy máu não. Chảy máu nhẹ thường không gây chấn thương não vĩnh viễn. Tuy nhiên, chảy máu nhiều có thể dẫn đến chấn thương não vĩnh viễn và gây tích tụ chất lỏng trong não. Chảy máu nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng nhận thức và vận động của em bé.

Điều trị: Điều trị các vấn đề về não có thể bao gồm từ thuốc và liệu pháp đến phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Biến chứng lâu dài

Một số biến chứng sinh non ở một số em bé là ngắn hạn. Nhưng có thể ở em bé khác là lâu dài hoặc vĩnh viễn. Các biến chứng lâu dài bao gồm những điều sau:

Bại não

Bại não là một rối loạn vận động ảnh hưởng đến phối hợp cơ, vận động và thăng bằng. Nguyên nhân là do nhiễm trùng, lưu lượng máu kém hoặc chấn thương não trong khi mang thai hoặc sau khi sinh. 

Điều trị: Không có cách chữa khỏi bại não, nhưng các phương pháp điều trị có thể giúp cải thiện bất kì hạn chế nào. Điều trị bao gồm:

• dụng cụ trợ giúp như kính đeo mắt, máy trợ thính và máy hỗ trợ đi bộ
• thuốc để giúp ngăn ngừa co thắt cơ
• phẫu thuật để cải thiện khả năng vận động

Các vấn đề về thị lực

Trong tình trạng này, các mạch máu ở phía sau mắt bị sưng lên. Điều này có thể gây ra sẹo võng mạc dần dần và bong võng mạc, làm tăng nguy cơ mất thị lực hoặc mù lòa.

Điều trị: Nếu bệnh võng mạc nghiêm trọng, có thể áp dụng một số phương pháp điều trị sau:

• liệu pháp laser, sử dụng chùm ánh sáng mạnh để đốt cháy và loại bỏ các mạch bất thường
• cắt thủy tinh thể – một phẫu thuật để loại bỏ mô sẹo khỏi mắt
• phẫu thuật xô lệch màng cứng, bao gồm đặt một dải mềm quanh mắt để ngăn ngừa bong võng mạc

Vấn đề về thính giác

Một số trẻ sinh non bị mất thính giác. Mất thính lực đôi khi có thể gây điếc. Con bạn sẽ được kiểm tra thính lực tại bệnh viện hoặc ngay sau khi xuất viện. Một số dấu hiệu sau cho thấy con bạn có thể bị mất thính giác là:

• không bị giật mình bởi âm thanh lớn
• không bắt chước âm thanh khi trẻ sáu tháng tuổi
• không bập bẹ khi một tuổi
• không chuyển sang âm thanh của giọng nói của bạn

Điều trị: Tùy thuộc vào nguyên nhân gây mất thính lực ở bé mà các phương pháp điều trị sẽ khác nhau. Điều trị có thể bao gồm:

• phẫu thuật
• ống tai
• máy trợ thính
• ốc tai điện tử

Vấn đề nha khoa

Các vấn đề về răng miệng có thể ảnh hưởng đến trẻ sinh non sau này. Chúng bao gồm đổi màu răng, chậm mọc răng hoặc căn chỉnh không đúng cách.

Điều trị: Nha sĩ nhi khoa có thể giúp khắc phục những vấn đề này.

Suy giảm chức năng nhận thức

Trẻ sinh non cũng có nhiều nguy cơ bị khuyết tật lâu dài, có thể là trí tuệ, chậm phát triển hoặc cả hai. Những đứa trẻ này có thể phát triển với tốc độ chậm hơn những đứa trẻ sinh đủ tháng.

Các vấn đề sức khỏe mãn tính

Chúng dễ bị nhiễm trùng hơn và có thể mắc các vấn đề khác như hen suyễn hoặc khó bú. Ngoài ra còn có tăng nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ sinh non.

Tổng kết

Các phương pháp chăm sóc trẻ sinh non đã được cải thiện rất nhiều trong những năm qua. Ở cả thế giới phát triển và đang phát triển, tỷ lệ tử vong ở trẻ sinh non đã giảm đáng kể trong vòng 25 năm qua.

Điều quan trọng cần lưu ý là trẻ sinh non của bạn có thể không đạt được các mốc phát triển hoặc tăng trưởng với tốc độ như trẻ sinh đủ tháng. Điều này là bình thường. Trẻ sinh non thường bắt kịp với trẻ sinh đủ tháng khi được hai tuổi.

Hi vọng với những kiến thức chia sẻ trên đây sẽ giúp các bậc cha mẹ có thêm thông tin về các em bé sinh non nhằm đảm bảo sức khỏe cho các bé phát triển một cách lành mạnh nhất.